domy pamirskie i domy tadżyckie

Po zejściu z gór późnym popołudniem zostaliśmy szybko zaproszeni do jednego z domów na obiad i nocleg. Tu dowiedzieliśmy się czym charakteryzują się domy pamirskie i domy tadżyckie.

Korzystając dodatkowo z informacji na stronie www.pamir.org poniżej opiszę specyfikę domów pamirskich.

Domy Pamirskie (lokalnie nazywane „Chid) budowane są z kamienia i gliny, z płaskim dachem, na którym latem suszy się morele, morwy lub krowie odchody służące za opał. Domy te urzeczywistniają elementy starożytnej filozofii aryjskiej – w tym Zoroastrianizm. Na pierwszy rzut oka są to proste domy o dość prymitywnej konstrukcji. Dla ludzi jednak, którzy je zamieszkują, domy te są niezwykle bogate w znaczeniu religijnym i filozoficznym. Symbolika wnętrza tych domów sięga ponad 2 500 lat. Sam dom jest symbolem wszechświata, a także miejscem przeznaczonym na modlitwę.

Wnętrze domu składa się z dwóch komnat – zewnętrznego holu najczęściej używanego do spania i jedzenia w miesiącach letnich oraz z dużego, kwadratowego pokoju, do którego wchodzi się z holu zewnętrznego.
Pokój składa się natomiast z:
a) trzech przestrzeni mieszkalnych ("Sang"lub "Sandj") symbolizujących trzy królestwa natury (zwierząt, minerałów i roślin):
- podłogi ("Chalak"), gdzie się pali (lub dziś częściej, gdzie stoi piec żeliwny), która odpowiada przyrodzie nieożywionej;
- pierwszego podestu ("Loshnukh"), który odnosi się do duszy wegetatywnej;
- najwyższego podestu ("Barnekh"), który odnosi się do duszy poznawczej.

b) pięć filarów, symbolizujących pięciu członków rodziny Ali:
- Mohamed, jego zięć Ali, córka Bibi Fatima (żona Ali) oraz ich synowie Hassan i Husajn – (w Zoroastryzmie symbolika filarów nawiązuje do najważniejszych bogów/bogini: Surush, Mehr, Anahita, Zamyod i Ozar.
Cyfra pięć, odpowiada pięciu zasadom islamu.

1. Kolumna symbolizująca proroka Mohameda ("Khasitan-Shokhsutun"), usytuowana jest na lewo od wejścia; była ona tradycyjnie wykonywana z jałowca (święte drzewo i symbol czystości) (dziś nie ma już odpowiedniej wielkości jałowców, aby wykonać z nich taki filar w nowo budowanych domach). W sąsiedztwie filaru zwykle umieszczana była dziecięca kołyska.

2. Kolumna symbolizująca Ali ("Vouznek-sitan") znajduje się po przekątnej na lewo od wejścia. W tradycji Zoroastryzmu, filar ten symbolizuje anioła miłości ("Mehr"). Na wesele, młoda para zasiada przy tym filarze, w nadziei, że zostanie pobłogosławiona szczęściem ("Barakat"). Tradycja wymaga, aby - oprócz ojca panny młodej i jej teścia - panna młoda miała trzeciego ojca, osobę, która przy tym filarze, rytualnie, podczas ceremonii ślubnej, odsłoni jej twarz z siedmiu chust.

3. Na skos, w prawo od wejścia, znajduje się filar symbolizujący Bibi Fatima ("Kitsor-sitan"). To zaszczytne miejsce dla panny młodej podczas ceremonii zaślubin i ubierania, która odpowiada tradycyjnym wyobrażeniom o Bibi Fatimie: czerwona sukienka, bransoletki, pierścionki, kolczyki. W tradycji Zoroastryzmu ta kolumna symbolizuje anioła, który strzegł ognia. Blisko filaru lokowany jest piec.

4/5. Czwarty (Hassan) i piąty (Husajn) filar są połączone by pokazać bliskość stosunków pomiędzy braćmi. Na belce poprzecznej łączącej kolumny wyrzeźbione są symbole Zoroastiańskie - często w centralnej części jest to wizerunek Słońca, czasem natomiast belka udekorowana jest rogami owcy Marco Polo.

"Filar Hassana" ("Poiga-sitan") jest miejscem rodziny i prywatnej modlitwy, i jest uznawany za honorowe miejsce dla przywódcy religijnego ("Khalifa") lub gościa. W tradycji Zoroastryzmu, filar ten jest uosobieniem „Zamyod”.

Uroczystości żałobne natomiast - z rytualną lampą lub świecą palącą się przez trzy dni - przeprowadzane są w pobliżu filara Husajna ("Barnekh-sitan"). W tradycji Zoroastryzmu, filar ten jest związany z "Ozar”.

c) świetlik w dachu, którego konstrukcja obejmuje cztery koncentryczne kwadratowe pola, reprezentujące odpowiednio cztery żywioły: ziemię, wodę, powietrze i ogień. Ten ostatni odpowiada najwyższej belce, tej, która jako pierwsza dotykana jest przez promienie słoneczne.

Zdjęcia (10)

Komentarze (0)